Erlend Walseth har disputert ved HVO

Fredag 28. februar 2025 disputerte Erlend Walseth for ph.d.-graden ved Høgskulen i Volda med avhandlinga «Rett person til rett tid? Ein studie av spenningar og dilemma i aktiverande samtalar i NAV».

Erlend Walseth disputerer ved HVO. — Erlend Walseth under prøveforelesinga som innleia disputasen hans ved Høgskulen i Volda (HVO) fredag 28. februar 2025.

Disputasen er avsluttande del av doktorgradsstudiet Helse- og sosialfag: Profesjonsutøving – vilkår og utvikling, som blir gitt av Høgskulen i Volda (HVO) og Høgskolen i Molde i fellesskap.

Høgskulelektor Erlend Walseth ved HVO forsvarte doktoravhandlinga Rett person til rett tid? Ein studie av spenningar og dilemma i aktiverande samtalar i NAV.

Prøveforelesinga i forkant av disputasen hadde temaet «Sosialt arbeid på arbeidsinkluderingsfeltet – dilemma og moglegheiter». Doktoranden disputerte framfor eit velfylt auditorium av både kollegaer, studentar og andre faginteresserte i Berte Kanutte-huset ved HVO.

Dekan Jorunn Sem Fure (t.v.) ved Avdeling for samfunnsfag og historie introduserte doktoranden framfor eit velfylt auditorium ved Høgskulen i Volda.

Forsking med NAV-reforma som bakteppe

I avhandlinga si undersøkjer Walseth spenningar og dilemma-situasjonar som oppstår i møte mellom rettleiarar og brukarar i aktiverande samtalar i NAV.

NAV-reforma (2006–2011) skulle revitalisere norsk arbeids- og sosialpolitikk, og slo saman tre tidlegare etatar og tenesteytarar. Reforma skulle bidra til fleire folk i arbeid og at færre stod lenge på passive stønader. Reforma kom på den eine sida med moralske løfte om meir skreddarsydde tenester og eit større moglegheitsfokus i tenesteutforminga. På den andre sida kom reforma med fleire krav til brukarane, blant anna om at dei no skulle vere aktive i si eiga sak.

Avhandlinga til Walseth undersøkjer korleis spenningar mellom velferdslogikkar frå dei tre tidlegare etatane, og spenningar mellom ulike reformmål, blir gjorde levande i andlet-til-andlet-relasjonar i ei ny norsk fyrstelinje.

Doktorand Erlend Walseth under prøveforelesinga med temaet «Sosialt arbeid på arbeidsinkluderingsfeltet – dilemma og moglegheiter». Frå fremste rad følgjer bedømmingskommisjonen og rettleiarar nøye med. Tradisjonen tru var det også disputasutstilling i høgskulebiblioteket (t.h.).

Innhaldet og samtalane i nye NAV

Bakgrunnen for fokuset i avhandlinga då prosjektet byrja, var todelt. På den eine sida vart både reforma og reformmåla gjorde levande att av NAV i denne perioden: NAV skulle no setje fokus på sjølve målsetjingane med reforma, etter nokre turbulente år med organisasjonsreform. No hadde «støvet lagt seg», og ein kunne rette merksemda mot innhaldet i nye NAV.

I tillegg retta NAV sjølv søkjelyset på samtalane. I rapporten Et NAV med muligheter (2015) vart sjølve samtalane omtala som avgjerande for å nå måla med reforma – og NAV sitt eige FoU-arbeid etterlyste blant anna i 2016 meir forsking på desse samtalane, som ein eigentleg visste veldig lite om.

Walseth ønskte derfor å bidra med meir forsking på denne tematikken.

Les meir om forsking ved HVO her.

Det blei både vitskapleg sparring og god stemning under utspørjinga frå andreopponent Håvard Aaslund (t.h.).

Erlend Walseths avhandling. — Det blei både vitskapleg sparring og god stemning under utspørjinga frå andreopponent Håvard Aaslund (t.h.).

Frå tre ulike dører til auka kompleksitet

Forskinga til Walseth gir eit innblikk i spenningar som han hevdar definerer og karakteriserer NAV, og som blir gjorde levande i konkrete relasjonar. Desse spenningane er mellom ulike velferdslogikkar som ein gong hadde eit privilegert rom i kvar sin etat. Med andre ord kunne brukarane i det gamle velferdssystemet gå inn tre ulike dører og bli møtte av profesjonelle som såg og vurderte saka deira på litt ulike måtar.

Dette kom av at dei tre etatane hadde ulike føremål, men også ulike roller og arbeidsoppgåver for dei profesjonelle. Dette medførte ulike systematiske handlingsorienteringar som vart gjorde levande i konkrete møte med det som då var stønadsmottakarar (Trygdeetaten), klientar (Sosialkontoret) og brukarar (Aetat).

Walseth finn at den nye aktiveringslogikken dominerer, men at denne sameksisterer i eit vanskeleg samspel med andre velferdslogikkar. Reforma har med andre ord auka kompleksiteten i det aller siste leddet for iverksetjinga av norsk arbeids- og sosialpolitikk: dei konkrete, fysiske møta andlet til andlet i ei ny norsk fyrstelinje.

Walseth hevdar at denne vektlegginga av spenningar er viktig. Vanskelege dilemmasituasjonar set rettleiarane på prøve, og Walseth hevdar at NAV bør rette merksemda mot desse spenningane – for å betre sjølve brukarsamtalane i fyrstelinja, for å gi rettleiarane vurderingsstøtte og hjelp til å handtere ei krevjande rolle, og potensielt også for å redusere sjukefråvær og gjennomtrekk.

Bildet til venstre: Den nykreerte doktoren saman med bedømmingskommisjonen, som bestod av (f.v.) professor Håvard Aaslund ved OsloMet, førsteamanuensis Erlend Vik ved Høgskolen i Molde og professor Dorte Caswell ved Aalborg universitet. Bildet til høgre: Walseth flankert av to av rettleiarane sine – hovudrettleiar og professor emeritus Kåre Heggen (t.h.) og medrettleiar og professor emeritus Tor-Johan Ekeland (t.v.), begge frå HVO. Medrettleiar og UiB-professor Liv Johanne Syltevik var ikkje til stades.

Om doktoranden

Erlend Walseth (44) frå Sæbø har ein mastergrad i sosiologi frå Universitetet i Bergen (UiB) og har tidlegare arbeidd blant anna som barnehageassistent, som lærar og som undervisingsassistent ved UiB. Walseth har i tillegg også jobba i ulike roller i det sosialfaglege praksisfeltet, som til dømes i det kommunale introduksjonsprogrammet for flyktningar. Sidan 2015 har han arbeidd ved Høgskulen i Volda, der han blant anna underviser i etikk.