Topografisk og kronologisk er heile den iberiske halvøya innan synsfeltet gjennom 800-årsperioden. Men tyngdepunktet for studiet ligg i det mauriske Spania i tida frå den arabiske invasjonen (711-) til 1200-talet, det vil seia dei sørlege og midtre delane av halvøya under umayyadane, seinare almoravidane og almohadane. Tematisk spenner studiet over politiske, økonomiske og sosiale endringar, med eit tyngdepunkt i historisk-antropologiske/kulturhistoriske perspektiv på utviklingstendensar innan sameksistens/’convivencia’ og økonomisk og kulturell samhandling mellom ulike etniske og religiøse grupper under skiftande regime.

Fagemnet har fem tyngdepunkt

Innleiande oversyn og ‘klassiske’ tekstar

Innleiande oversyn over det muslimske Iberia frå erobringa i 711 og fram til Granadas kapitulasjon og utdrivinga av jødar og muslimar ved hundreårsskiftet 1500. I dette delemnet vil ein òg stifta kjennskap til ’klassiske’ tekstar på området.

• Innleiiande oversyn over perioden
• ’Klassiske’ tekstar

Arabisk politisk og kulturelt hegemoni veks og kulminerer 711-ca 1200

I dette delemnet ligg hovudvekta på den arabiske immigrasjonen til den iberiske halvøya 711- ca 1200 og konversjonen til islam i dette området. Tyngdepunktet har dessutan eit feste i den arabiske ’grøne revolusjonen’ i al-Andalus og den innverknaden arabiske bruksmåtar hadde på jordbruket i nord, dvs. i den kristne delen av den iberiske halvøya.

• Omfanget av den islamske immigrasjonen til Spania og kva grupper dette omfatta, teoriar om den demografiske samansetnaden i denne i perioden
• Konversjonen til islam – konversjonskurven, variasjonar i overgangen til islam i tid og rom
• Jordbruksteknologiske innovasjonar (vatningssystem, nye vekstar, husdyrhald, m.m.) som basis for handels-, produksjons- og kulturutvikling

Sosial- og kulturhistoriske perspektiv på al-Andalus 

Etnisitet og religion

I det pluralistiske Iberia i mellomalderen var etnisitet ikkje berre knytt til språk og kultur (skikk/eng. custom), men òg til lov. Det eksisterte forskjellige lover og rettsapparat knytt til dei ulike etniske gruppene. Dette vart praktisert i al-Andalus og seinare vidareført i dei kristne rika etter reconquista.

• Formelle og reelle rettar og plikter etter islamsk lov (røtt i Koranen og Sunnah) og kristen lov (i førstninga på grunnlag av tradisjonelle iberiske rettar og privileg kalla fueros, og frå 1263 ved lovverket Siete partidas til Alfonso X ’den vise’, konge i Castilla og León)
• Etnisitetar og tilhøve til både religion, språk og kultur. Mangfaldet var stort – arabarar og berberar, ’innfødde’ iberiarar, jødar og muwalladar (blandings-rase), hegemoniske islamistar (arabarar, berberar), konvertittar ( conversos) og ikkje-konvertittar (jødar og kristne mozárabes, etter reconquista: islamske mudéjares) og dhimmis (’verna’)

’Convivencia’ eller sameksistens

’Convivencia’ har blitt brukt for å karakterisera sameksistensen mellom dei ulike folkegruppene på den iberiske halvøya i mellomalderen. Omgrepet har konnotasjonar til interaksjon og kreativ påverknad, men også til gjensidig friksjon, rivalisering og mistenkeleggjering. Sentralt i denne samanhengen står la frontera, den rørlege og permeable grensa mellom maurisk og kristent territorium – sosial og geografisk mobilitet, diffusjon av kulturimpulsar.

• Sameksistens og konflikt, assimilasjon, akkulturasjon, segregasjon, etniske kløfter og kulturelle grenser,
• La frontera – endringar og variasjonar over tid, knytt til utviklinga i al-Andalus med skiftande muslimske regime og endringar som ei følgje av reconquista og etterkvart sterkare kristen påverknad.

Byutvikling i al-Andalus

Kronologisk ligg tyngdepunktet her på taifa-/småkongedøme-perioden (ca 1030- ca 1230): Arkitektur, kunsthandverk, natur- og humanvitskapar – tidleg i Córdoba (og Sevilla), frå midten av 1000-talet i 20-30 framveksande taifa-byar. Dette delemnet har to tyngdepunkt: For det første blir fokus fest på det indre bypreget og –livet ( intra-perspektivet). Det andre, ( inter-) perspektivet blir dei andalusiske byane i økonomisk og kulturell samhandling med Maghreb, det større mellomhavsområdet, Levanten og vidare austover, dvs. byvekst og -utvikling i al-Andalus i ein større kontekst. Her ligg fokus på handelsnettverk knytt til Maghreb og den vidare islamske verda, men òg med handelsrelasjonar til dei (kristne) italienske bystatane og framveksten av al-Andalus som ein viktig eksportør av varer, handelsteknologi og byinstitusjonar til dei kristne kongerika på halvøya, frå midten av 1000-talet til ca. 1300.

• Córdoba, Sevilla o. a. byar sitt særpreg i arkitektur, infrastruktur, kunsthandverk, m.m.
• Byinstitusjonane og byane som lærestader for natur- og humanvitskapar
• Handel og byutvikling, utviklinga av området frå periferi i den islamske verda til sentral og integrert del i handel og handelsruter i mellomhavsområdet

Kongedømet Granada (Nazrid-kongedømet) i seinmellomalderen (til 1492)

Fokus i dette tyngdepunktet ligg på utviklinga i kongedømmet Granada som den einaste attverande islamske staten på den iberiske halvøya. I tida 1326-1492 var nazrid-monarkane vasallar under Castilla-León. Økonomisk var Granada avhengig av handel med Maghreb og andre middelhavsområde. Men i breidda var nazrid-kongedømet ikkje ein del av hovudstraumdraga i islamsk kultur i samtida. Folketalet auka – i første rekke grunna immigrantar frå dei kristne kongerika, men òg som ei følgje av berbisk muslimske immigrasjon frå Maghreb. Gjennom 250 år til 1492 var tilhøvet mellom dei kristne erobrarane og nazrid-kongedømet Granada spent. Til dette kom dei indre spenningane i ei heterogen og uharmonisk befolkning.

Tre tyngdepunkt:

• økonomisk utvikling i kongedømet Granada
• tilhøvet til Castilla-León og gjenoppståinga av jihad, no som politisk-ideologisk motsvar andsynes det hegemoniske kristne riket
• profileringa av seinmellomalder-Granada i spansk historisk minne, dvs. resepsjonen av ’Granada’ i ny tid